تأسیسات الکتریکی و روشنایی

راهنمای کامل خرید کابل اعلام حریق ( کابل نسوز )

انتخاب در خرید کابل اعلام حریق یا کابل نسوز

کابل اعلام حریق یا نسوز یا ضد حریق؟ کدام صحیح تر است؟

مقدمه‌ای بر کابل‌های نسوز، اعلام حریق و ضد حریق

در صنایع و ساختمان‌های امروزی، ایمنی در برابر آتش یکی از اولویت‌های اساسی است. کابل‌های نسوز، اعلام حریق و ضد حریق نقش حیاتی در حفظ امنیت جانی و مالی ایفا می‌کنند. این کابل‌ها از نظر ماهیت عملکرد مشابه دارند و به گونه‌ای طراحی شده‌اند که حتی در شرایط حریق و دمای بسیار بالا، به مدت طولانی قابلیت عملکرد خود را حفظ کرده و از گسترش آتش جلوگیری می‌کنند اما در جزئیات مورد استفاده تفاوت دارند.

کابل نسوز (Fire-Resistant Cable):
این نوع کابل‌ها به‌دلیل استفاده از مواد مقاوم در برابر حرارت، قادرند در دمای بالا و تحت شرایط آتش‌سوزی به انتقال سیگنال یا انرژی ادامه دهند. از این کابل‌ها در سیستم‌های اضطراری، روشنایی ایمنی و تأسیسات حیاتی استفاده می‌شود.

کابل اعلام حریق (Fire Alarm Cable):
کابل‌های اعلام حریق به‌طور ویژه برای سیستم‌های هشداردهنده و اعلام حریق طراحی شده‌اند. این کابل‌ها دارای عایق و غلاف مقاوم در برابر حرارت و دود هستند تا در مواقع بحرانی، ارتباط بین حسگرها و مرکز کنترل بدون اختلال باقی بماند.

کابل ضد حریق (Flame-Retardant Cable):
کابل‌های ضد حریق از گسترش شعله و انتشار آتش جلوگیری می‌کنند. این محصولات با استفاده از مواد خود خاموش‌شونده، مانع پیشروی آتش شده و در نتیجه خطرات ناشی از حریق را کاهش می‌دهند. این کابل‌ها در محیط‌های پرخطر مانند پالایشگاه‌ها، تونل‌ها و مراکز داده کاربرد گسترده‌ای دارند.

کابل نسوز (مقاوم در برابر آتش) چیست؟

البته کلمه نسوز بودن در مورد این نوع سیم و کابل‌ها نباید این تصور را در شما به وجود آورد که به هیچ وجه آتش نمی‌گیرند، بلکه منظور این است که مقاومت بالایی در برابر آتش و حریق دارند. اگر برای خرید سیم و کابل به بازار و فروشگاه‌های عرضه کننده این محصول مراجعه کرده باشید، خواهید دید که انواع مختلفی از آن در بازار موجود می‌باشد که گاهی این تنوع بالا باعث سر درگمی خریداران می شود.

برای این که بتوانید خرید کابل نسوز مناسب و درستی انجام دهید لازم است با کارایی هر یک آشنایی داشته باشید. از همین رو لازم است تعریفی دقیق از سیم و کابل ضد آتش در اختیار شما قرار دهیم. همان طور که گفته شد کابل نسوز، کابلی است که در دمای بسیار بالا ناشی از حریق مقاوم بوده و در صورت وجود آتش سوزی به کار خود ادامه می‌دهد و  مشکلی برای آن‌ از لحاظ عبور جریان در دماهای بالا به وجود نمی‌آید.

معمولا از این نوع کابل‌ها در مکان‌هایی که درجه حرارت و گرما بالا باشد استفاده می‌کنند تا به این ترتیب بتوانند احتمال گسترش حریق در این مکان‌ها را به حداقل میزان ممکن برسانند. این نوع کابل‌ها علاوه بر مقاومت در برابر آتش در برابر شرایط نامناسب جوی، اشعه ماوراء بنفش، مواد شیمیایی و روغن‌ها نیز مقاومت خوبی را از خود نشان می‌دهند. کابل های اعلام حریق و کابل ضد حریق به نوعی زیرمجموعه کابل نسوز قرار میگیرند.

کابل اعلام حریق چیست؟

کابل اعلام حریق یا کابل نسوز (Fire Alarm Cable) کابل تک هسته‌ای یا چند هسته‌ای است که برای آشکارسازی آتش‌سوزی به کار می‌رود و پس از آن قابلیت استفاده مجدد ندارد. در واقع، به کابلی که توانایی تحمل دمای بالا و حرارت مستقیم را دارد، کابل اعلام حریق گفته می‌شود. استفاده از این کابل‌ها در مجموعه ضروری است و به همین دلیل متخصصان برق به خرید کابل اعلام حریق می‌پردازند. این کابل‌ها در تمامی سیسنم های اعلام حریق در اغلب مکان‌ها مانند برج‌ها، ساختمان‌های مسکونی و اداری، انبارها، ایستگاه‌های قطار، پارکینگ‌ها، فرودگاه‌ها، تأسیسات صنعتی، کارخانه‌ها و دیگر موارد استفاده می‌شود. این کابل‌های ضد حریق اعلانات و سیگنال‌های مربوطه را در ابتدای آتش‌سوزی به سیستم‌های اطفا ارسال می‌کنند و سیستم‌های اطفا با فعال‌سازی آژیر، افراد را باخبر می‌کنند. قیمت کابل اعلام حریق به میزان مقاومت آن در برابر حرارت بستگی دارد.

کابل مقاوم در برابر حریق  یا کابل نسوز می‌تواند هادی‌های مفتول، خشک یا افشان و انعطاف‌پذیر داشته باشد. این کابل‌ها می‌توانند در یک بازه مشخص در حرارت‌های بسیار بالا از خود مقاومت نشان دهند زیرا تحمل دمایی بالایی دارند. این محصولات در انواع گوناگونی به بازار عرضه می‌شوند که هرکدام از آن‌ها ویژگی‌های خاصی دارند. این محصولات یکی از مهم‌ترین انواع کابل به شمار می‌آیند که در دسته کابل‌هایی با انعطاف‌پذیری کم قرار می‌گیرند. برخی از این محصولات اصطلاحاً LSHF یا LSZH یا کم دود و فاقد گاز کشنده هستند. به این کابل‌ها کابل نسوز نیز گفته می‌شود. کابل نسوز یکی از تجهیزات کاربردی در سیستم‌های اطفاء حریق و جلوگیری از آتش محسوب می‌شود. این کابل‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که در بازه زمانی مشخص، می‌توانند حرارت بسیار بالایی را تحمل کنند و در برابر شعله مستقیم نیز از خود مقاومت نشان می‌دهند. به همین دلیل از آن‌ها در سیستم‌های حفاظتی، اعلام حریق، اطفا و سیستم‌های هشدار آتش در مجموعه‌ها استفاده می‌شود.

در صورت به وجود آمدن آتش‌سوزی در یک ساختمان تا زمانی که نیروهای آتش‌نشانی و امداد به مکان مورد نظر برسند، وظیفه کنترل آتش برعهده سیستم‌های اطفاء حریق است. در صورتی که از کابل‌های معمولی در این سیستم‌ها استفاده شود، با افزایش دما و گسترش آتش، این سیم و کابل سوخته و مدارهایی که وظیفه تغذیه این سیستم‌ها را دارند، از کار می‌افتند. به همین دلیل سیستم اطفا حریق غیرفعال می‌شود. با سوختن کابل‌ها و مدارهای سیستم، دودهای سمی در فضا منتشر می‌شود که مشکل را چند برابر می‌کند. به همین دلیل استفاده از کابل‌های اعلام حریق بسیار ضروری است.

کابل ضدحریق و اعلام حریق با هم تفاوت‌هایی دارند. هدف هر دو کابل یکسان است اما به صورت متفاوت از هم طراحی شده‌اند. کابل ضدشعله از انتشار آتش جلوگیری می‌کند. اما اعلام حریق علاوه‌بر جلوگیری از انتشار آتش، به سیستم اجازه می‌دهد تا بتواند به فعالیت خود در خصوص اطفا آتش در مدت زمان مشخصی ادامه دهد. علامت اختصاری کابل اعلام حریق نیز راهی برای معرفی این نوع کابل است که از اعداد و حروف تشکیل شده است و براساس تعداد رشته‌های کابل، جنس و روکش آن مشخص می‌شود.

کابل ضد حریق چیست؟

کابل ضد حریق یا کابل نسوز اعلام حریق از انواع کابل‌هایی است که در برابر حریق یا آتش مقاومت بالایی دارند. این کابل‌ها با پوششی ضد آتش، مقاومت خوبی در برابر دود و گازهای سمی دارند که اطمینان می‌دهند در مواجهه با حریق و آتش‌سوزی، آتش نتواند به سایر قسمت‌های شبکه گسترش پیدا کند. این ویژگی باعث می‌شود تا از آسیب به کاربران و خسارت‌های مالی جلوگیری شود. با توجه به ویژگی‌هایی که ذکر شد، این کابل‌ها را در بیشتر مکان‌هایی همچون: فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های قطار، هتل‌ها، ساختمان‌های مسکونی بلند، پمپ‌بنزین‌ها، مراکز داده و غیره مورد استفاده قرار می‌دهند.

کابل‌های نسوز شیلید دار نیز از انواع کابل‌های ضد حریق محسوب می‌شوند که هدف اصلی از تولید آنها، حفاظت اطلاعات کابل‌ها در برابر انواع تداخل‌های الکتریکی است. همچنین، در صورت نیاز به جلوگیری از ایجاد اختلال توسط نویز، می‌توان از کابل نسوز شیلد دار استفاده کرد. شیلدها می‌توانند به صورت لایه‌های مسی یا آلومینیومی بافته شده و یا ورقه‌های فویل باشند که در اتصال به زمین نویز را تخلیه کنند.

ساختار کابل اعلام حریق

ساختار کابل اعلام حریق یا ضد حریق

معمولا ساختار کلی کابل ضد حریق یا اعلام حریق بطور کلی به صورت زیر است:

1- هادی (معمولا مس یا آلومینیوم )

2- عایق (با نوار میکا یا بدون آن, XLPE)

3- شیلد

4- آرمور یا زره

5- روکش نهایی ( معمولا هالوژن فری)

2- عایق کابل اعلام حریق (یا Insulation )

عایق کابل ضد حریق میتواند از ترکیبی از متریالها مانند نوار میکا (Mica Glass Tape یا MGT), پلی اتیلن کراسلینک (CROSS-LINKED-POLYETHYLENE یا XLPE) و شاید مواد دیگری نیز تشکیل شده باشد اما انواع اصلی همین ها هستند و یکی از مهمترین نکاتی که باید هنگام خرید کابل اعلام حریق به آن توجه کنید همین عایق است.

 

کاربرد نوار میکا

نوار میکا (Mica Tape) به دلیل مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت و خواص عایقی عالی، یکی از مواد کلیدی در ساخت کابل‌های اعلام حریق و نسوز محسوب می‌شود. این نوار معمولاً به‌صورت پوشش دور هادی یا به عنوان لایه‌ای در ساختار کابل استفاده می‌شود.

مهم‌ترین کاربردهای نوار میکا در کابل‌های اعلام حریق:

1. مقاومت در برابر حرارت و آتش:
- میکا می‌تواند تا دمای حدود ۱۰۰۰ درجه سانتی‌گراد مقاومت کند، بنابراین از هادی کابل در برابر حرارت ناشی از آتش‌سوزی محافظت می‌نماید.
- این ویژگی باعث می‌شود کابل حتی در شرایط حریق، به مدت ۹۰ دقیقه یا بیشتر (بسته به استاندارد) به عملکرد خود ادامه دهد.

2. جلوگیری از اتصال کوتاه:
- در صورت بروز آتش‌سوزی، عایق معمولی کابل ممکن است ذوب یا تخریب شود، اما میکا با حفظ ساختار خود، از تماس هادی‌ها با یکدیگر و ایجاد اتصال کوتاه جلوگیری می‌کند.

3. عایق الکتریکی در دماهای بالا:
- میکا حتی در شرایط حرارت شدید، خاصیت عایقی خود را حفظ می‌کند و از نشت جریان یا تخریب سیگنال‌های اعلام حریق ممانعت می‌نماید.

4. پایداری مکانیکی:
- نوار میکا انعطاف‌پذیر است و در عین حال از هادی در برابر فشارهای مکانیکی و ضربه محافظت می‌کند.

5. کمک به ساختار ضد حریق کابل:
- در ترکیب با سایر مواد مقاوم به حرارت مانند پلیمرهای نسوز (مانند LSZH)، نوار میکا به کابل خاصیت خود خاموش‌شوندگی (Flame Retardant) می‌دهد و از گسترش آتش جلوگیری می‌کند.

کاربرد کراس‌لینک پلی‌اتیلن

XLPE (Cross-Linked Polyethylene) نوعی عایق پلیمری با ساختار شبکه‌ای (کراس‌لینک) است که به دلیل خواص مکانیکی و حرارتی برتر، به‌طور گسترده در کابل‌های اعلام حریق و نسوز استفاده می‌شود. این ماده جایگزین مناسبی برای عایق‌های سنتی مانند PVC است و مزایای زیر را در کابل‌های اعلام حریق ارائه می‌دهد:

مزایا و کاربردهای XLPE در کابل‌های اعلام حریق

1. مقاومت حرارتی بالا (تا 90°C به صورت مداوم و 250°C در شرایط اضطراری)
- XLPE در مقایسه با PVC، تحمل دمایی بالاتری دارد و در صورت بروز آتش‌سوزی، دیرتر ذوب یا تخریب می‌شود.
- این ویژگی باعث می‌شود کابل در شرایط حریق، مدت بیشتری سیگنال‌های اعلام حریق را انتقال دهد.

2. استحکام مکانیکی و مقاومت در برابر سایش
- ساختار کراس‌لینک شده، XLPE را در برابر فشار، ضربه و خمش مقاوم می‌کند و طول عمر کابل را افزایش می‌دهد.

3. عایق‌بندی الکتریکی بهتر (کاهش تلفات دی‌الکتریک)
- تلفات عایقی کم‌تر نسبت به PVC، باعث کاهش نویز و افزایش کیفیت انتقال سیگنال در سیستم‌های اعلام حریق می‌شود.

4. مقاومت در برابر مواد شیمیایی و رطوبت
- XLPE در برابر روغن، اسیدها، بازها و رطوبت مقاوم است و برای محیط‌های صنعتی و مرطوب ایده‌آل است.

5. سازگاری با استانداردهای ایمنی (LSZH - Low Smoke Zero Halogen)
- برخی از کابل‌های اعلام حریق با عایق XLPE به صورت کم‌دود و بدون هالوژن (LSZH) تولید می‌شوند تا در صورت آتش‌سوزی، دود سمی و گازهای خورنده متصاعد نکنند.

مطالعه مقاله "کابل XLPE چیست و چه کاربردی دارد؟" توصیه میشود.

3- شیلد (یا Shield)

شیلد (Shield) در کابل اعلام حریق نقش مهمی در محافظت از سیگنال‌های انتقالی در برابر نویزهای الکترومغناطیسی و تداخلات خارجی دارد. عملکرد اصلی آن به شرح زیر است:

۱. جلوگیری از نویز و تداخل الکترومغناطیسی (EMI/RFI)
- شیلد (معمولاً از جنس مس بافته‌شده یا فویل آلومینیومی) مانند یک محافظ عمل کرده و از تأثیر نویز بر سیگنال‌های سیستم اعلام حریق جلوگیری می‌کند.

۲. کاهش خطاهای سیستمی و هشدارهای کاذب

۳. حفاظت در برابر القای الکترواستاتیک (ESD) و نوسانات ولتاژ
۴. بهبود کیفیت انتقال سیگنال

نکته مهم:
- شیلد باید به‌درستی گراند (Earth) شود تا نویزها را به زمین منتقل کند، در غیر این صورت ممکن است خودش به منبع تداخل تبدیل شود.

4- آرمور یا زره (یا Armor)

آرمور (Armor) یا زره در کابل اعلام حریق یک لایه محافظ فیزیکی و مکانیکی است که از هسته کابل در برابر آسیب‌های خارجی مانند ضربه، فشار، سایش، گازگرفتگی حیوانات و عوامل محیطی خشن محافظت می‌کند. این لایه معمولاً از مواد فلزی یا غیرفلزی ساخته می‌شود و با ساختارهای متفاوتی به کار می‌رود.

تفاوت آرمور (Armor) و شیلد (Shield):

ویژگیآرمور (Armor)شیلد (Shield)
هدف اصلیمحافظت مکانیکی (ضربه، فشار، حیوانات)محافظت الکتریکی (نویز، تداخل امواج)
جنسفولاد، آلومینیوم، پلیمرمس بافته‌شده، فویل آلومینیومی
کاربردمحیط‌های خشن (صنعتی، زیرزمینی، فضای باز)محیط‌های پرنویز (نزدیک کابل‌های برق، تجهیزات الکتریکی)
اتصال به زمینگاهی برای تخلیه الکترواستاتیکهمیشه باید گراند شود

نصب: آرمور فلزی باید به‌درستی گراند شود تا از ایجاد اختلال الکتریکی یا شوک جلوگیری کند.

5- روکش نهایی (یا Outer Sheath)

انواع روکش کابل اعلام حریق بر اساس جنس و ویژگی‌های آن به شرح زیر است:

1. روکش LSZH (Low Smoke Zero Halogen) یا LSHF (یا Low Smoke Halogen Free)

  • دود کم و بدون هالوژن (عدم تولید گازهای سمی مانند کلر در آتش‌سوزی).
  • مناسب برای محیط‌های بسته و پرتردد (مانند مترو، بیمارستان‌ها، مراکز تجاری).
  • قیمت بالاتر نسبت به PVC.
  • انعطاف‌پذیری کمتر.

کاربرد: پروژه‌های ایمنی بالا با الزامات ضد حریق پیشرفته.

2. روکش LSOH (Low Smoke Zero Halogen)
- مشابه LSZH اما با استانداردهای متفاوت (اغلب در اروپا رایج است).

3. روکش پلی اتیلن (PE)

  • مقاومت عالی در برابر آب و رطوبت (مناسب برای فضای باز و زیرزمین). - مقاومت شیمیایی بالا.
  • انعطاف‌پذیری کم.
  • در آتش‌سوزی ذوب می‌شود.

- کاربرد: کابل‌های دفن مستقیم (Direct Burial) یا محیط‌های صنعتی مرطوب.

4. روکش فوم‌دار (Plenum Rated)
- مزایا:
🔥 ضد اشتعال و تولید دود بسیار کم.
🔥 مناسب برای نصب در فضای بالای سقف کاذب یا کانال‌های تهویه (Plenum Spaces).
- کاربرد: ساختمان‌های تجاری بزرگ با سیستم تهویه مرکزی.

5. روکش مقاوم در برابر حریق (Fire-Resistant)
- مزایا:
🔥 حفظ عملکرد در دمای بالا (تا 950°C برای 180 دقیقه مطابق استاندارد IEC 60331).
🔥 عدم انتشار شعله.
- کاربرد: تونل‌ها، فرودگاه‌ها، و مکان‌های با ریسک آتش‌سوزی بالا.

6. روکش PUR (پلی اورتان)
- مزایا:
🔥 مقاومت بالا در برابر سایش، روغن و مواد شیمیایی.
🔥 انعطاف‌پذیری عالی.
- کاربرد: محیط‌های صنعتی با شرایط سخت (مانند کارخانه‌ها).

انتخاب روکش بر اساس محیط نصب

محیطروکش پیشنهادی
فضای داخلی (اداری/مسکونی)PVC یا LSZH
محیط‌های پرتردد (مترو/بیمارستان)LSZH
فضای باز/زیرزمینPE
کانال تهویه (Plenum)Plenum Rated
محیط‌های صنعتی خشنPUR یا آرموردار
مناطق با ریسک آتش‌سوزی بالاFire-Resistant
روکش کابل اعلام حریق

تفاوت بین کابل اعلام حریق با کابل ضد حریق چیست؟

وجود هر دوی این کابل‌ها یعنی کابل ضد حریق و کابل اعلام حریق بخصوص در صنایع بزرگ بسیار ضروری است. این کابل‌ها هنگام آتش‌سوزی سیگنال را به دستگاه‌های مصرف‌کننده ارسال می‌کنند؛ بنابراین، باید از کابل ضد حریق و کابل اعلام حریق استفاده نمود.

کابل ضد حریق از انتشار بیشتر شعله‌ی آتش جلوگیری می‌کند، و کابل اعلام حریق در مدت زمان مشخصی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. همچنین، کابل اعلام حریق در برابر آتش و حرارت مقاوم می‌باشد؛ البته، این کابل‌ها ممکن است نسوز نیز باشند.

کابل اعلام حریق اطلاعات درباره‌ی حریق را انتقال می‌دهد؛ اما کابل ضد حریق وظیفه‌اش حفظ مقاومت مدار الکتریکی در برابر حرارت بالا می‌باشد.

بهترین کابل اعلام حریق برای خرید

جمع بندی

در این مقاله سعی شد به طور جامع درباره خرید کابل اعلام حریق یا کابل ضد حریق به طور مفصل بحث شود و شما را در مسیر درست مناسب ترین نوع کابل برای پروژه تان راهنمایی کند. در پایان یک جمع بندی کلی هم داشته باشیم:

 

نیازپیشنهاد
محیط اداری معمولیکابل LSZH شیلددار (۲x1.5mm²)
صنعتی/خشنکابل آرموردار + شیلد (SWA)
فضای بازکابل PE + آرمور آلومینیومی
سیستم آدرس‌پذیرکابل زوجی شیلددار (STP)
مقاومت بالا در آتشکابل MICC یا Fire-Resistant

نکات خرید:

  • از فروشندگان معتبر خریداری کنید (گواهی استاندارد و تست کابل را بررسی کنید).

  • به تاریخ تولید و گارانتی کابل توجه کنید.

  • برای پروژه‌های بزرگ، نمونه کابل را پیش از خرید تست کنید.

اگر نیاز به کمک در انتخاب برند خاص یا استعلام قیمت دارید، همکاران ما در عمده پرایس پاسخگوی هرگونه سوال شما هستند.

دیدگاهتان را بنویسید